~ Puspa Rinonce ~
ana wong kang migunakaké ukara mangkono mau mesthi malah digeguyu.
Bab kang njalari ukara béda karo ukara kang kalumrah ing basa padinan satemené mung dumunung ing panganggoné tembung kita lan ulun, déné panganggoné racikané ukara lan tetembungan liyané lumrah. Tembung kita lan ulun ing ukara kasebut kalebu golonganing tembung Kawi utawa Jawa Kuna. Tembung kita mau padha karo tembung kowé utawa sliramu, yaiku minangka tembung sesulih madyama purusa (kata ganti orang kedua). Tembung ulun utawa hulun iku ing sakawit mengku teges ‘kawula’’ ‘abdi’, utawa ‘batur’ minangka éntaré tembung sesulih utama purusa éntaré tembung aku. Dadi, tembung ulun (hulun) mau padha karo tembung aku, yaiku minangka tembung sesulih utama purusa (kata ganti orang pertama). Pribadiné wong kang guneman, yaiku utama purusa, kang dipindhakaké kawula, abdi, utawa batur iku minangka leléwaning basa (gaya bahasa) kanggo ngesoraké awaké dhéwé lan ngajari marang wong kang diajak guneman. Leléwaning basa kaya mangkéné iki uga ana ing basa Jawa saiki, upamané, utama purusa (aku) diganti utawa dikramakaké kula, kawula, abdi dalem, kawula dalem, utawa abdi dalem kawula kang kabèh mau ing sakawit mengku teges ‘abdi’, ‘batur’, utawa ‘kawula’.
Ing jaman saiki tembung kita sok dianggo (malah panganggoné wis kepara kaprah) kanthi teges padha karo tegesing tembung kita ing basa Indonesia. Upamané, mangkéné.
- (1) Kita, bangsa Indonesia, wis mardika wiwit taun 1945.
- (2) Para lenggah, sumangga kita ngunjukaken pandonga sesarengan.
Tembung kita ing ukara (1) lan (2) iku dudu tembung sesulih madyama purusa kaya tembung kita ing ukara kang dadi irah-irahaning tulisan iki, ananging minangka tembung sesulih utama purusa inklusif (jamak) kaya tembung kita ing basa Indonesia. Dadi, tembung kita ing ukara (1) lan (2) iku mengku teges ‘aku lan kowé kabeh’ utawa ‘kula lan panjenengan sedaya’.
15
