Kamenangan

[ 6 ]Sekoyah iku bocah Inggi sing manggoné nang bawah Tènesi ing nepara Amérika. Jaman iku durung ènèng sekolahan, mulané

bocah-bocah ya ora ènèng sing mikirké bab blajar maca apa [ 7 ]nulis. Nèk awan bocah-bocah pada dolanan, réwang-réwang nang kebon lan nandangi penggawéan ing sak njeroné omah, [ 8 ]Nèk dong Sekoyah nduwèni kepéngin dolanan lan playon karo sak pantarané dèkné, nanging ora tau keturutan, awit penggawéané wis ngoyak waé. Mulané Sekoyah snajan ijik bocah penggawéané wis kaya wong tuwa waé.

Bakul-bakul, ya iku mau bangsa Landa-landa Méêrkan, nèk dong pada teka nang désa kono. Bakulé pada nggawani dagangan werna-werna kaya déné: péso, bérang, gunting, ngilon lan sakanturuné. Bakulé terus pada ijol-ijolan dagangan karo bangsa TInggi-inggi. Ing jaman kuwi ya lumrah nèk pada ijol- ijolan dagangan, awit jamané larang duwit.

Sekoyah nèk éntuk kelunggaran seneng ngrungokké dongèngan-dongèngané bangsa Landa-landa Mérkan, Dèkné nèk dongé krungu bangsa Landa-landa pada ndongèngké bab désané déwé-déwé, bisa nggumun terus mikirké bapakné sing wis suwi pisah karo makné lan manggon nang désa liya. [ 9 ]Sekoyah uga nèk dong éntuk kelunggaran, seneng jagongan lan omong-omongan karo penditané désa kono. Jalaran dèkné seneng gegayutan karo penditané désa kono, terus Sekoyah ke- nal karo godong lan oyot-kayu werna-werna sing kenèng dinggo ubat lan jamu. Kerjanan iku penting banget nang désané, awit [ 10 ]durung ènèng kamar sakit apa dokter. Sekoyah dadi bocah gelis cemèntèl nèk diblajari apa-apa. Mulané ora nganti suwi dèkné ya uga bisa réwang-réwang penditané, nggawé ubat lan jamu.

Sekoyah nèk dong ya mikir: “Apa awaké déwé iki ora bisa blajar maca lan nulis ing tembungé déwé, kaya bangsa Landa- landa Mérkan kaé ya?” Dèkné mikir nèk maca lan nulis iku sakwijiné guna sing dèkné durung kenal. Suwi-suwi Sekoyah nyelot tambah umuré lan kerjanané ya malih rosa. Kerjanané dèkné numpuk-numpuk, nanging Sekoyah ora mandek sing mikirké kepriyé bisané blajar maca lan nulis ing tembungé dèkné déwé.

Ing wanci kuwi dèkné ya wis wani budal nang liya désa sing dodolan pawetuné keboné. Sekoyah mempeng sing budal nang klosok-klosoké werna-werna désa lan jalaran sangka kuwi dèkné bisa éntuk kenalan okèh lan bisa tambah pengalamané lan kaweruhé.

Sekoyah nglumuhi kurban waktu tenan lan budal blajar ngejèr lan nyitak slaka nang désa liya. Ora let suwi dèkné bisa cemèntèl nang sirahé bab ngejèr slaka. [ 11 ]

Alon-alon dèkné ya terus njajal ngejèr slaka déwé lan ora suwi dèkné bisa nggawé séndok, gelang, benik lan liya-liyané menèh, Nyelot suwi dèkné nyelot tambah pengalamané sing, nyambutgawé karo slaka nganti bisa nggawé werna-werna bekakas simg dikanggokké nang kebon karo bangsané.

Pirang-pirang taun Sekoyah sing rana-réné nang désa liya[ 12 ]liyané dodolan bekakas-bekakas sing wis dipawèni, Ing wanci iku dèkné bisa nitèni wong pirang-pirang pada budal nang bawah witanan lan pada miwiti mbukak kebon anyar. Dèkné weruh nèk okèh sing pada teka liwat laut karo boto-boto. Sekoyah bungah awit bangsané saiki bisa nduwèni sesrawungan karo bangsa liya, nanging dèkné uga sedi awit saiki bangsané pada katut karo kabudayané bangsa Mérkan terus lali kabudayané déwé.

Sekoyah tambah sediné, awit makné ing wanci iku ninggal donya. Dèkné saiki wis ora nduwé sapa-sapa menèh sing kena dijak omong-omongan apa tetimbangan bab tujuané lan pikirané. Mulané sakbaré makné ninggal donya, Sekoyah ya terus nggawé putusan lunga sangka panggonan kono. Rong taun suwéné dèkné moyang-mayeng nang werna-werna désa lan kuta tanpa nduwé panggonan pasti.

Sakbaré rong taun kuwi terus Sekoyah tekan panggonan sing jenengé Alabamah. Dèkné terus manggon nang bawah Kosah, iku sakwijiné désa ing Alabamah kono. Ora let suwi dèkné terus kawinan karo Utiyah, turunané bangsa Séroki. Karo Utiyah dèkné nduwé anak wédok siji sing dijenengké Ayokah. [ 13 ]Sekoyah petel sing nyambutgawé, mulané keboné ya bisa ketanduran kabèh lan omahé ya kétok apik. Jêjèr karo omahé, dèkné terus nggawé magesèn cilik sing dienggo nyambi kerja ngejèr wesi lan slaka. Suwi-suwi dèkné malih kesuwur sangka penggawéané lan wong pirang-pirang pada teka ngekèki bestèlan, mulané kerjanané ya terus numpuk-numpuk.

Nèk Sekoyah dongé éntuk kelunggaran kaé, terus dèkné miwiti nggawé pambaran lan tengeran sing kena dienggo miwiti blajar nulis lan maca ing tembungé bangsa Séroki. Sekoyah mikirké nèk bangsa Mérkan bisa maca lan nulis, bangsané dèkné ya mesti uga bisa.

Suwi-suwi Sekoyah malih nduwé kanca lan kenalan okèh, ora namung nang désané déwé, nanging uga ing sak njabané désa. Dèkné uga seneng tukar-pikir karo pinuntun-pinuntuné bangsa Séroki. Kerep-kerep pada seneng ngomongké bab maju- munduré désané lan bangsané.

Nèk dong kaé Sekoyah takon bab isiné perjanjian sing wis digawé karo bangsa Mérkan kanggo bangsa Séroki sing ketulis ing jamané mbiyèn. Dèkné ngerti nèk bangsa Inggi Séroki siji [ 14 ]waé ora bisa maca apa nulis, lah kepriyé sing bisa ngerti apa perjanjiané ditindakké tenan apa ora. Bangsané dèkné pada nga- rani nèk tulisan iku sakwijiné mantra. Nanging Sekoyah ngerti nèk sing diarani mantra iku, aksarané lan tembungé bangsa Miérkan, Mulané dèkné nduwèni kepéngin nduduhaké marang pinuntun-pinuntuné, nèk bangsa Séroki uga nduwèni mantra kuwi lan dèkné bisa nggawé mantra iku kanggo bangsané.

Nanging omongané Sekoyah ora diprecaya lan ora ènèng sing nggatèkké karo tembungé dèkné. Sekoyah dadi wong ora gelis cilik ati lan nduwé pengandel nèk bakal ènèng wanci bangsa Séroki bakal bisa maca lan nulis.

Ing taun sèwuh wolungatus rolas (1812) dongé bangsa Mér- kan pada perang karo bangsa Inggris, Sekoyah kepeksa mèlu budal perang. Ing wanci ramé-raméné perangan, pengalamané dèkné dikanggokké tenan karo bangsa Mérkan. Dèkné nganti tekan bawah sing adoh banget karo panggonané dèkné déwé.

Sekoyah uga bisa nitèni nèk soldat-soldaté bangsa Mérkan pada bisa kirim layang marang bojoné lan anak-anaké. Nanging bangsa Séroki ora bisa. Jalaran kuwi malih bojo lan anak-anaké [ 15 ]pada ora bisa éntuk kabar apa-apa bab perangané. Mulané Sekoyah terus nduwé pikiran: “Ing sakwijiné wanci aku mesti bisa ngekèki kapinteran iku marang bangsaku.”

Dongé perangané wis rampung terus Sekoyah balik nang désané menèh. Bojoné bungah tenan dèkné bisa nang omah menèh. Nanging kebungahané bojoné namung sediluk, awit bener Sekoyah wis balik menèh, nanging saiki dèkné namung mikirné kepriyé sing bakalé mblajari nulis lan maca bangsané. Awan-wengi Sekoyah mempeng waé nggawé tengeran-tengaran ing tembung Séroki. Sekoyah sing nggawé tengeran nang kulité kayu, awit ing jamané iku durung ènèng kertas apa patlol.

Dèkné sing nyambutgawé nganti lali penggawéan liya-liyané lan lali wanci. Uga wis ora kober ndandani omahé. Payoné omah pada bocor kabèh lan tandurané nganti pada bongkor. Bojoné sing ngrasakké nganti ora kuwat menèh nèk nyawang tandangé Sekoyah, awit saiki wis ora ngurus karo barang liya- liyané kejaba tulisan lan gambaran. Sak omah kebek karo kulit kayu pating slebar. [ 16 ]Kaca:Kamenangan.pdf/16 [ 17 ]Suwi-suwi Sekoyah nitèni déwé nèk kokèhan tengeran, awit saben tembung dikèki tengeran siji. Dèkné terus mikirké akal liya lan mandek sak untara sing nggawèni tengaran.

Ing sakwijiné dina Sékoyah dolan-dolan karo anaké wédok nang ngisoré wit-witan karo ngrungoké swarané manuk-manuk. Ing wanci iku dèkné bisa nitèni nèk manuk iku ngocèhé séjé- séjé, nanging swarané ènèng sing pada karo liyané. Dèkné terus dunung nèk suwara iku sing bisa marakké manungsa tetembungan.

Sekoyah terus ngomong karo anaké: “Rungokké sing apik, Ayokah.” Dèkné terus alon-alon ngetokké suwara: “Se-ko-yah,” saben suwara terus digawèkké tengeran déwé-déwé. Dèkné terus ngetokké suwara liya-liyané menèh lan saben suwara digawèkké tengeran. Sing suwarané pada waé, tengerané ya digawé pada waé. Kaya ngono kuwi dèkné terus nggawé urutan anyar manut karo suwara. [ 18 ]Kaca:Kamenangan.pdf/18 [ 19 ]Saiki Sekoyah wis ora gelem mandek sing nyambutgawé nggawé urutané tulisan, nganti nèk dong lali mangan. Bojoné nganti sedi ngrasakké nèk nyawang omahé lan tandangé Sekoyah. Mulané Sekoyah ya diarani nèk wis ora genep sirahé. Ing sakwijiné dina sangking Utiyah wis ora kuwat tenan sing ngrasakké, kulité kayu sing ènèng tengerané urutan diobongi [ 20 ]kabèh karo Utiyah. Sakbaré lelakon kuwi Sekoyah terus lunga karo anaké wédok, manggon nang tengah alas, adoh karo bangsané. Bangsané sing tunggal désa kono pada mikirké nèk Sekoyah nggawé mantra sing ora migunani. Sangking pada wediné, terus ing sakwijiné dina, dongé Sekoyah ora nang omah, omahé terus diobong karo wong désa kono. [ 21 ]Anaké wédok menangi lelakon kuwi terus tangisan sangking sediné, awit penggawéané bapakné pirang-pirang taun entèk kobong kabèh. Nanging Sekoyah ngomong: “Kowé aja sedi, awit apa sing ketulis nang kulit kayu bener kobong kabèh, nanging sing nang sirahku siji waé ora ènèng sing kobong.”

Urutané terus ditulis menèh karo Sekoyah, sing nulis ora nang kulit kayu menèh, nanging nang lulang kidang. [ 22 ]Ing wanci kuwi bangsa Séroki okèh pada lunga sangka Alabamah lan pada manggon nang panggonan sing jenengé Oklahomah lan Arkansas iku sak kuloné Alabamah. Sekoyah karo Ayokah uga pada mèlu boyongan, awit mikirké nèk nang bawah kana dèkné bisa nyuguhaké urutané tulisan nang nggoné = pinuntun-pinuntuné bangsa Séroki. [ 23 ]Nang bawah kono Sekoyah terus kenalan karo wong wédok sing jenengé Saldi. Saldi dunung, apa sing dadi tujuané Sekoyah lan dèkné ya uga bisa urip bebarengan kaya sakmestiné karo anaké wédok. Mulané ora let suwi Sekoyah ya terus nggawé putusan kawin karo Saldi. Sekoyah saiki sing nyambutgawé nggawé urutané kanggo bangsa Séroki, bisa madep tenan, awit bab penggawéan omah Saldi wis nyampèni.

Dongé dèkné rampungan, urutané nduwèni rongatus tengeran lan Sekoyah mikir ijik kokèhan tengeran lan angèl kanggo mblajari wong sing ijik sepisanan blajar maca lan nulis, Sekoyah terus bebarengan karo anaké wédok ndandani lan nggampangké urutané. Ora let suwi bisa rampung lan kena dikanggokké, awit saben tembung wis kena ditulis karo tengerané suwara sing ketulis nang urutané.

Saiki urutané nduwèni wolung puluh nem tengeran dadiné ya gampang timbangé mauné, Sakbaré terus urutané arep disupukké nang nggoné penggedé-penggedéné bangsa Séroki sing manggon nang bawah kono. [ 24 ]Kaca:Kamenangan.pdf/24 [ 25 ]Bojoné rodok sangsi, awit dèkné ijik kélingan dongèngané mbiyèn dongé omahé Sekoyah diobong karo bangsané déwé. Nanging Sekoyah ngomong: “Aku ora bakal kenèng apa-apa. Aku bakal balik menèh nèk aku wis rampungan lan wis bisa mblajari bangsaku maca lan nulis. Ayokah bèn mèlu aku, awit dèkné arep tak kongkon ngréwangi mblajari sing nom-noman sing pada kepéngin blajar maca lan nulis.”

Sekoyah karo Ayokah terus pada budal nang klosok-klosok sing dinggoni bangsané, liwat laut lan bumi. Sekoyah lan Ayokah suwi-suwi pada tekan kuta sing kerep dinggo begandringan karo [ 26 ]penggedé-penggedéné bawah kono. Nang kono dèkné bisa nyuguhaké urutané nang nggoné penggedéné bawah kono. Nanging siji waé ora ènèng sing precaya lan pada pèdèk-pèdèk karo pating grundel dongé weruh urutané tulisan ing basa Séroki,

Kanggo nduduhaké nèk tulisan iku penting banget, Sekoyah nulis aksara nang cuwilan lulang lan Ayokah dikon maca tulisané. Nanging wong-wong meksa ora pada ngandel lan ngarani nèk iku sakwijiné sulapan.

Sekoyah ngomong; “Iki dudu sulapan apa penggorohan, nanging wujud tulisan ing tembung Séroki. Kowé saiki kabèh arep tak duduhi apa nyatané. Kana salah siji lunga karo Ayokah nang panggonan liya. Mengko sembarang sing pada diomong nang kéné arep tak tulis. Sakbaré tak tulis anakku wédok dipawa mréné menèh terus dikon maca tulisané.”

Siji waé ora ènèng sing precaya karo omongané Sekoyah, mulané Ayokah ya terus digawa lunga sangka panggonan kono. Dongé Ayokah wis lunga terus pada miwiti karo begandringané lan isiné kabèh terus ditulis karo Sekoyah. Sakbaré kuwi pada dikon marani Ayokah menèh. Dongé Ayokah digawa mlebu nang [ 27 ]kamaré begandringan kono, terus malih sepi lan kabèh pada ngempet ambekané.

Sekoyah tanpa ngomong apa-apa tulisané dilungké anaké wédok. Ayokah rodok ndredek lan tulisané dimatké tenan sakdurungé diwaca, awit dèkné ngerti nèk kerjanané bapaké pirang-pirang taun saiki gemantung nang tangané dèkné. Karo ati dedekan dèkné terus alon-alon maca tulisané kabèh tekan rampungé. Kadung wis rampung, sakwèn-wèn siji waé ora ènèng sing ngomong apa-apa. Ing wanci iku sakmungguné ènèng dom tiba mesti pada bisa krungu sangking sepiné.

Let sakwèn-wèn terus pengarepé para pinuntuné bangsa Séroki ngomong: “Tulisané iku pancèn tembungé bangsa Séroki lan urutané kena digawé memulangi bangsaku kabèh.”

Ing wanci iku Sekoyah bisa ngetokké luh mripat sangking bunpahé, awit barang sing diimpi-impi pirang-pirang taun saiki keturutan tenan.

Sakbaré kuwi bangsa Séroki pada dikabari nèk urutané wis dianggep apik kanggo mblajari. Mulané ora let suwi ya terus pirang-pirang sing pada kepéngin blajar maca lan nulis ing [ 28 ]tembungé déwé. Sekoyah karo Ayokah nganti numpuk-numpuk kerjanané nggoné pada mblajari bangsané maca lan nulis. Saben minggu tambah okèh wongé sing pada ngekèki jeneng arep mèlu blajar maca lan nulis. Wong-wong sing manggon sak kiwa- tengené désa kono kabèh pada ngemen-ngemenké tenan sing pada nekani piwulangan maca lan nulis.

Nèk wis pada ngerti maca Jan nulis terus pada balik nang désané lan kanca-kancané pada genti diblajari. Ora nganti suwi nang klosok ngendi waé urutané dikanggokké karo bangsa Séroki kanggo mblajari liyané. Nom-tuwa, gedé-cilik saiki kabèh pada blajar sangka urutan iku. Alon-alon bangsa Séroki saiki pada bisa maca lan nulis déwé, Jalaran saiki wis pada bisa maca lan nulis kaya sakmestiné terus ora let suwi pada miwiti ngedrik koran déwé sing dijenengké “Kamenangan”.

Sangka tulisan ing tembungé déwé, bangsa Séroki terus bisa nduwèni kemajuan lan bisa krungu kabar-kabar sangka liya désa lan liya negara. Sing manggoné nang désa liya-liya saiki bisa mêèlu krungu bab maju-munduré désa liyané. [ 29 ]Bangsa Séroki pada ngajèni tenan karo Sekoyah lan dianggep pinunfuné sing nekakké kemajuan, Sekoyah kerep metuki werna- werna kangèlan, nanging mandeng tujuané terus. Pancèn Sekoyah kepéngin nuntun lan mblajari bangsané tenan, ora kaya nèk komendan budal perang, apa dokter nèk ngoperasi, nanging kaya wong nenandur kaé. Sing ditandur barang sing suwi tukulé, nanging wohé kena dirasakké selawasé. Sing nom-noman saiki uga okèh sing pada pangkat dadi dokter, guru sekolahan lan sak penunggalané. Bangsa Séroki kena dinggo tulada, snajan sing pada nyambutgawé saiki campuran karo kabudayané bangsa liya, nanging ora lali karo tulisané lan kabudayané bangsané déwé. Awit sembarang pada bisa dunung moro apik ing tembungé déwé.