Wewaton Panulise Basa Jawa Nganggo Aksara Jawa/Bab 22

BAB 22 TEMBUNG DWILINGGA

1. Sadurunge ngandharake tembung dwilingga, luwih dhisik panitra nedya mratelakake “sastralaku”, Jawa kuna “ çastralampah”

Apa ta sastra laku utawa çastra lampah iku ?

Sastra laku (çastralampah ) iku carane maca utawa carane ngucapake tembung apurwa aksara ꦲ kang dumunung ing saburine tembung kang wandane wekasan sigeg, sarana ꦲ iku diucapake kaya aksara sesigeging wanda iku; kajaba yen sesigege iku aksara ꦏ꧉ Tuladhane, kayata:

Panulise:

ꦩꦔꦤ꧀ꦲꦥꦼꦩ꧀ ꦮꦶꦯꦢꦸꦱ꧀ ꦲꦉꦦꦸꦢꦤ꧀

Pamacane kudu miturut sastra laku:

ꦩꦔꦤ꧀ꦤꦥꦼꦩ꧀ ꦮꦶꦱ꧀ꦱꦢꦸꦱ꧀ ꦲꦉꦥ꧀ꦥꦸꦢꦤ꧀

2. Ing basa Jawa kuna ora mung pamacane bae sing kudu miturut çastralampah, uga panulise. Tuladhane, pethikan saka layang Bharatayuddha karangane Empu Sedah:

ꦲꦊꦥꦶꦏꦔꦸꦩꦃ (kaca 8), yen katulis Latin: Halep ikang umah = endahing omahe, endahing kedhatone.

ꦏꦢꦶꦤꦺꦠꦿꦤꦶꦔꦺꦴꦓꦫꦥꦸꦃ (kaca 9) Yen katulis Latin: Kadi netra ning ogha rapuh = kaya mripate wong kang nandhang susah dening lara asmara.

3. Saiki ngrembug bab sing pokok, yaiku tembung dwilingga.

a. Tembung dwilingga ora kena katulis nganggo angka 2, kayata:

ꦊꦩꦸꦊꦩꦸ꧈ ꦉꦥꦼꦠ꧀ꦉꦥꦼꦠ꧀ ꦊꦔꦸꦏ꧀ꦭꦼꦔꦸꦏ꧀꧈

Ora kena: ꦊꦩꦸ²꧈ ꦉꦥꦼꦠ꧀²꧈ ꦊꦔꦸꦏ꧀²

b. Tembung dwilingga kang linggane apurwa ꦲ lan wandane wekasan sigeg saliyane ꦏ pamcane miturut sastralaku nanging panulise ora.

Panulise:

ꦲꦭꦸꦤ꧀ꦲꦭꦸꦤ꧀ ꦲꦒꦸꦭ꧀ꦲꦒꦸꦭ꧀ ꦲꦶꦁꦒꦶꦭ꧀ꦲꦶꦁꦒꦶꦭ꧀ ꦲꦺꦁꦒꦭ꧀ꦲꦺꦁꦒꦭ꧀ ꦲꦶꦕꦶꦥ꧀ꦲꦶꦕꦶꦥ꧀ ꦲꦶꦭꦶꦂꦲꦶꦭꦶꦂ꧈ ꦲꦁꦒꦁꦲꦁꦒꦁ꧉

Pamacane:

ꦲꦭꦸꦤ꧀ꦤꦭꦸꦤ꧀ ꦲꦒꦸꦭ꧀ꦭꦒꦸꦭ꧀ ꦲꦶꦁꦒꦶꦭ꧀ꦭꦶꦁꦒꦶꦭ꧀ ꦲꦺꦁꦒꦭ꧀ꦭꦺꦁꦒꦭ꧀ ꦲꦶꦕꦶꦥ꧀ꦥꦶꦕꦶꦥ꧀ ꦲꦶꦭꦶꦂꦫꦶꦭꦶꦂ꧈ ꦲꦁꦒꦁꦔꦁꦒꦁ꧉

Nanging:

ꦲꦥꦶꦏ꧀ꦲꦥꦶꦏ꧀ ꦲꦺꦤꦏ꧀ꦲꦺꦤꦏ꧀ ꦲꦺꦱꦸꦏ꧀ꦲꦺꦱꦸꦏ꧀

Ora kena diwaca:

ꦲꦥꦶꦏ꧀ꦏꦥꦶꦏ꧀ ꦲꦺꦤꦏ꧀ꦏꦺꦤꦏ꧀ ꦲꦺꦱꦸꦏ꧀ꦏꦺꦱꦸꦏ꧀