Kitab Sutyi Prejanjian Anyar/Yakobus
[ from=386 ]
1 1Layang sangka Yakobus, peladèné Gusti Allah lan Gusti Yésus Kristus marang sedulur-sedulur Kristen sangka bangsa Ju sing pentyar nang sak lumahé jagat. Kabar slamet marang kowé kabèh.
2-3Para sedulur, pada bungaha nèk kowé katekan werna-werna kangèlan. Kuwi namung kanggo njajal pengandelmu. Nèk kowé temen terus ing sakjeroné kangèlan, pengandelmu bakal tambah mantep. 4Kuwi sing kudu mbok golèki; pengandelmu kudu mantep lan mateng lan ora ènèng kurangé apa-apa. 5Para sedulur, nèk nang tengahmu ènèng sedulur rumangsa kurang kaweruh, ndedongaa marang Gusti Allah; Dèkné bakal ngekèki marang sapa waé tanpa maido. 6Nanging nèk kowé ndonga, kowé kudu pretyaya nèk Dèkné bakal ngekèki. Aja mangu-mangu. Wong sing mangu-mangu kuwi kenèng dipadakké karo ombaké laut kaé sing rana-réné keterak angin. 7-8Wong kaya ngono kuwi aja njagakké nèk bakal nampa apa-apa sangka Gusti, awit atiné mangga-mara lan ora mantep kekarepané ing tindak apa waé.
9Sedulur-sedulur sing ora nduwé lan dadi wong tyilik ing donya kéné, pada bungaha! Ing mripaté Gusti Allah kowé wong gedé. 10-11Nanging sedulur-sedulur sing sugih, pada bungaha nèk didadèkké wong tyilik ing donya kéné karo Gusti Allah. Awit wong sugih ya bakal mati uga. Kenèng dipadakké karo kembangé suket kaé: nèk srengéngé semlorot lan panasé teka, suketé terus alum lan kembangé terus gogrok, ilang apiké. Kaya ngono kuwi lelakoné wong sugih: ing sakjeroné mempeng ngundakké kasugihané dèkné bakal mati.
12Beja sedulur sing mantep pengandelé ing sakjeroné panggoda. Mbésuk dèkné mesti bakal nampa upahé; kuwi tanda kamenangan sing wis dijanji karo Gusti Allah marang kabèh wong sing trésna marang Dèkné. Tanda kamenangan kuwi urip langgeng. 13Nèk ènèng sedulur kenèng panggoda, sedulur kuwi ora kenèng ngomong nèk Gusti Allah sing nggoda dèkné, awit Gusti Allah ora kenèng digoda karo ala lan Gusti Allah déwé ya ora marakké wong digoda karo ala. 14Nanging pepénginmu déwé sing ala kuwi, kuwi sing narik kowé ing panggoda. 15Ya pepénginmu sing ala kuwi nèk dituruti marakké kowé nglakoni dosa lan dosa kuwi nèk diteruské ngekaké pati.
16Para sedulur sing tak trésnani, aja sampèk pada klèru ngono, dudu Gusti Allah sing nekakké panggoda. 17Namung sembarang sing apik lan sing sampurna tekané sangka Gusti Allah nang swarga. Dèkné sing nggawé sak ènèngé pepadang nang langit lan Dèkné padang sak kabèhé, ora ènèng petengé blas. 18Gusti Allah ngekèki urip anyar marang awaké déwé lantaran pitutur sing bener sing dikabarké marang awaké déwé. Kuwi pantyèn wis dadi kekarepané Dèkné. Dadiné awaké déwé dadi kaya anak-anak sing ndisik déwé ing brayaté Gusti Allah. [ 381 ]
19Para sedulur sing tak trésnani, pada ngertia! Saben wong kudu tyepet nèk ngrungokké, nanging alon-alon nèk arep ngomong apa nesu. 20Kenèng apa aku kok ngomong ngono? Awit wong sing gampang nesu kuwi ora bisa nuruti kekarepané Gusti Allah. 21Mulané, para sedulur, sembarang ing uripmu sing ora pantes lan sak wernané klakuan sing ora apik buwangen kabèh. Saiki pituturé Gusti, sing wis dideder ing atimu, digatèkké nganggo andap-asor, awit pitutur kuwi sing bisa nylametké nyawamu kabèh.
22Nanging aja namung dirungokké waé, pitutur kuwi kudu mbok lakoni tenan. Nèk kowé namung ngrungokké, tibaké kowé ngapusi awakmu déwé. 23Awit nèk kowé namung ngrungokké, nanging ora mbok lakoni, kowé kenèng dipadakké karo wong sing ngadek nang ngarep pengilon kaé lan weruh rupané déwé. 24Nanging nèk wis lunga sangka kono wongé lali menèh rupané kaya ngapa. 25Nanging sapa sing nggatèkké marang pituturé Gusti Allah lan nglakoni kanti temen, tegesé ora namung ngrungokké waé, Gusti Allah mesti bakal mberkahi wong kuwi ing tandang-gawé apa waé, awit pituturé Gusti Allah kuwi sampurna lan ngluwari manungsa sangka urip sing ala.
26Nèk nang tengahmu ènèng sedulur sing rumangsa nurut Gusti tenan, nanging wujuté kalah karo ilaté, sedulur kuwi ngapusi awaké dèkné déwé lan enggoné nurut Gusti ora ènèng gunané. 27Lah sedulur sing diarani nurut Gusti sing temenan lan sing dianggep tus pengandelé karo Gusti Allah Bapaké awaké déwé, kuwi sedulur sing kaya ngapa? Yakuwi sedulur sing nulungi botyah sing ora nduwé wong tuwa lan uga sedulur sing nulungi randa-randa ing kangèlané. Sedulur sing diarani tus pengandelé kuwi sedulur sing ngati-ati uripé, supaya ora kenèng regeté donya.
2 1Para sedulur, jalaran kowé pada pretyaya marang Yésus Kristus, Gustiné awaké déwé sing diajèni banget karo awaké déwé, mulané aja pada pilih-sih lan mbédak-mbédakké manungsa, manut kétoké njabané. 2Gampangé omong, semunggoné ènèng wong mlebu nang kumpulanmu nganggo ali-ali emas lan salin sing larang, terus bareng karo wong kuwi ènèng wong liyané mèlu mlebu, wong sing ora nduwé, sing nganggo salin èlèk. 3Lah kowé terus marani wong sing nganggo salin sing larang mbok golèkké jagongan sing apik. Nanging wong sing ora nduwé malah mbok kongkon ngadek apa njagong nang jogan. 4Lah tibaké kowé pilih-sih marang sakpada-pada lan sing nampa wong ora nganggo pikiran sing bener.
5Para sedulur sing tak trésnani, iki dirungokké sing apik! Wong-wong sing dianggep ora nduwé ing donya kéné malah wis dipilih karo Gusti Allah, supaya pada sugih ing pengandel lan nampa panduman ing Kratoné Gusti Allah, kaya sing wis dijanji marang kabèh wong sing pada trésna marang Dèkné. 6Nanging kowé malah pada nyepèlèkké sing ora nduwé. Mbok dipikir déwé ta! Sapa sing meres kowé lan sapa sing ngèrèt-èrèt kowé nang kruton? Apa dudu wong sing sugih? 7Apa dudu wong-wong iki sing ngèlèk-èlèkké jenengé Gusti sing diajèni karo awaké déwé.
8Pantyèn kowé bener nèk kowé netepi wèté Gusti Allah sing mulangi nèk kowé kudu trésna marang tunggal manungsa kaya enggonmu nrésnani awakmu déwé. 9Nanging nèk kowé pilih-sih ngono, tibaké kowé nglakoni dosa lan miturut Kitab kowé pada waé wong sing nerak wèté Gusti Allah. 10Awit, senajan kowé netepi wèt-wèté Gusti Allah kabèh, nanging nerak namung siji waé, kuwi tunggalé waé karo nèk kowé nerak kabèh. 11Sing ngomong: “Kowé aja laku bédang” kuwi lak Gusti Allah ta? Lan ya tunggalé Gusti Allah iki ta sing uga ngomong: “Aja mematèni!” Dadiné senajan kowé ora laku bédang, nanging kowé mematèni, tibaké kowé ya [ 382 ]nerak wèt-wèté Gusti Allah. 12Mulané para sedulur, mbok tembungmu lan tindakmu sing tyotyok karo kekarepané Gusti Yésus Kristus; kuwi wèt sing bisa ngluwari manungsa lan kowé mbésuk bakal dikrutu nganggo wèt kuwi. 13Nèk kowé ora nduwé melas blas karo wong liyané, Gusti Allah ya ora bakal nduwé melas marang kowé, nanging nèk kowé nduwé melas marang liyané, Gusti Allah uga bakal melas marang kowé lan ora bakal nyetrap kowé.
14Para sedulur, apa gunané wong ngomong nèk pretyaya, nanging ora ènèng wujuté, awit ora dilakoni. Apa pretyayané wongé bisa nylametké uripé? Mesti ora. 15Gampangé omong, ènèng sedulur lanang apa wédok butuh sandang lan pangan. 16Lah kowé namung ngomong karo wongé: “Mlaku sing apik-apik. Muga-muga sampé sandang lan panganmu,” nanging wongé ora mbok kèki apa butuhé. Tibaké omongmu ora ènèng wujuté. 17Mengkono uga pretyaya, nèk ora kétok wujuté, pretyaya kuwi mati, ora kanggo gawé.
18Nanging menawa waé terus ènèng sedulur sing ngomong: “Ah, iku ya garèk wongé! Enèng sing namung njagakké pretyayané lan ènèng sing namung njagakké penggawéné.” Sauranku marang wong sing nduwèni omong kaya ngono kuwi ngéné: “Aku kepéngin ngerti kepriyé enggonmu arep nduduhké pretyayamu tanpa kétok penggawéné. Lan aku bakal nduduhké pretyayaku sangka penggawéku.” 19Kowé mesti pretyaya ta nèk namung ènèng Gusti Allah siji? Kuwi bener! Nanging sétan-sétan uga pretyaya kuwi. Malah pada ndredek sangking wediné. 20Sedulur, kowé kuwi jan klèru tenan. Mosok kowé durung bisa dunung nèk pretyaya sing ora digandèngi karo penggawé kuwi pretyaya sing mati. 21Dipikir Bapa Abraham, mbah-mbahané awaké déwé mbiyèn. Dèkné bisané dianggep bener karo Gusti Allah apa ora jalaran sing ditindakké karo dèkné. Awit dèkné manut terus marang Gusti Allah, senajan kudu masrahké anaké, yakuwi Isak, marang Gusti Allah nang altar. 22Kuwi nduduhké nèk pretyaya kuwi kudu dibarengi karo penggawé, tegesé, pretyayané bisané kétok wujuté sangka sing ditindakké. 23Dadiné ya tyotyok karo sing ketulis nang Kitab sing uniné ngéné: “Bapa Abraham pretyaya marang Gusti Allah lan jalaran sangka pretyaya kuwi dèkné dianggep bener karo Gusti Allah.” Mulané dèkné ya diarani “Kantyané Gusti Allah.” 24Lan saiki ya wis tyeta banget nèk manungsa bisané ketampa Gusti Allah ora namung jalaran sangka pretyayané waé, nanging jalaran sangka pretyayané lan penggawéné.
25Kayadéné lonté Rahab, sing pretyaya marang Gusti. Dèkné ketampa Gusti Allah jalaran sangka penggawéné, awit Rahab ndelikké wong-wong Ju sing dikongkon ngindik. Sakwisé didelikké nang omahé terus dietokké metu dalan liya.
26Kayadéné awak nèk wis ora ènèng ambekané mesti mati, mengkono uga pretyaya, nèk ora ènèng penggawéné ya mati.
3 1Para sedulur, nang tengahmu aja sedulur okèh-okèh sing kepéngin dadi guru, awit kowé kudu ngerti nèk Gusti Allah bakal ngrutu awaké déwé iki sing dadi guru luwih landep tenimbang wong-wong liyané. 2Aku ngomong ngono kuwi jalaran awaké déwé kabèh kerep nggawé klèru karo tembungé awaké déwé. Wong sing ora tau nggawé klèru karo tembungé kuwi jan wong sing sampurna tenan. Wong kaya ngono kuwi pantyèn wis bisa nata karepé awaké. 3Aku arep nggambarké sing tak omong iki. Delokké jaran kaé: nèk wis dipasang kendali tyangkemé, jarané manut karepé awaké déwé. 4Kapal kaé ya ngono: senajan gedé banget lan disurung angin banter, nanging sing [ 383 ]ngénggak-ngénggokké kapalé namung kemudiné sing tyilik banget, manut karepé sing nglakokké. 5Para sedulur, ilaté manungsa ya kaya ngono: senajan tyilik, nanging bisa ngetokké rembukan sing gedé-gedé.
Dipikir ta, geni sak ilat waé bisa ngobong alas gedé. 6Ilaté manungsa kuwi ya kaya geni, senajan tyilik bisa nekakké karusakan gedé. Ilat kuwi wiwitané sak wernané ala. Lan jalaran ilat kuwi nang awak, mulané sak awak kabèh bisa ketularan, marakké wongé uga dadi ala lan sangsara slawasé urip, awit ilat kuwi diobong-obongi sangka neraka. 7Dipikir para sedulur, manungsa wis bisa nelukké kéwan-kéwan sing galak, manuk-manuk, kéwan-kéwan sing mbrangkang lan uga kéwan-kéwan nang laut. 8Nanging ilaté déwé manungsa ora bisa nelukké. Ilat kuwi sakwijiné ala sing ora kenèng diendek, kaya ratyuné ula sing matèni. 9Awaké déwé memuji Gusti Allah Bapaké awaké déwé karo ilaté awaké déwé, nanging karo ilat iki awaké déwé uga mujèkké ala marang wong liyané sing digawé nurut gambaré Gusti Allah déwé. 10Para sedulur, kuwi klèru tenan: lah pamuji apik lan pamuji ala kok metu sangka tyangkem siji? 11Apa sumur siji bisa ngetokké banyu énak bareng karo banyu pait? 12Apa wit anjir bisa ngetokké woh olèf lan wit dreif bisa ngetokké woh anjir? Apa sumur sing ngetokké banyu asin uga bisa ngetokké banyu énak? Mesti ora ta?
13Para sedulur, nèk nang tengahmu ènèng wong sing rumangsa nduwèni kaweruh lan kapinteran, wong kuwi kudu ngétokké kaweruhé lan kapinterané nganggo urip sing apik lan pantes lan tumindaké marang liyané kudu sing alus. 14Lah nanging nèk atimu kebek karo rasa sengit lan mèri lan kowé namung pada mikir uripé déwé-déwé ngono, tibaké enggonmu sombong ora ènèng wujuté blas. Kowé namung goroh. 15Aja mikir nèk sing mbok arani kaweruh kuwi tekané sangka nduwur! Blas ora! Kuwi kaweruh sak tyarané donya, ora metu sangka Rohé Gusti Allah, nanging sangka pikirané Sétan. 16Awit nèk kowé pada memèrèn lan namung nggolèk kemajuané déwé-déwé ngono, mesti nang tengahmu uga ènèng lelakon rusu lan sak wernané laku ala. 17Nanging wong sing nduwèni kaweruh sing sangka Gusti Allah kuwi kaping pisan resik atiné, kaping pindoné seneng rukun lan uga nduwèni watek alus lan geleman. Wong sing nduwèni kaweruh sangka swarga kuwi gedé kawelasané lan okèh kabetyikané marang liyané. Wong kaya ngono kuwi ora pilih-sih lan ora étok-étokan. 18Mulané para sedulur, wong sing seneng rukun kuwi marakké liya-liyané nduwé ayem lan kuwi bakal nekakké kabetyikan.
4 1Para sedulur, apa ta sing marakké kowé pada padu lan tukaran? Kowé ngerti apa? Jalaran kowé inter ora inter kepéngin nuruti senengé atimu sing ora apik. 2Nèk kowé kepéngin nduwé apa-apa kowé ora perduli matèni wong, janji bisa keturutan sing mbok karepké. Nèk kowé weruh liyané nduwé, kowé terus mèri. Lah nèk ora bisa keturutan karepé, kuwi terus marakké padu lan tukaran. Kowé ora bisa nemu sing mbok kepéngini kuwi jalaran kowé ora ndonga njaluk marang Gusti Allah. 3Nèk kowé ndonga marang Gusti Allah, durung mesti nèk bakal nampa sing mbok jaluk, jalaran kekarepanmu ora apik; sing mbok jaluk kuwi namung arep mbok kanggokké nuruti kesenengan sing ora apik. 4Para sedulur, kowé kuwi wong sing ora kenèng dijagakké, kaya wong wédok sing ninggal bojoné. Apa kowé ora pada ngerti nèk wong sing seneng grudukan karo wong sing ora pretyaya lan nuruti kesenengané wong sing kaya ngono kuwi dadi mungsuhé Gusti Allah? Dadiné sapa sing mèlu-mèlu karo sing dilakoni karo wong sing ora pretyaya [ 384 ]dadi mungsuhé Gusti Allah. 5Mulané aja digawé sembrana tembungé Kitab sing ngomong: “Atiné manungsa namung kudu rumaket marang Gusti Allah déwé.” 6Nanging Gusti Allah kepéngin ngétokké kawelasané sing gedé marang manungsa. Mulané nang Kitab ya wis ketulis ngéné: “Gusti Allah nampik wong sing sombong, nanging Dèkné ngétokké kabetyikané marang wong sing andap-asor.”
7Mulané para sedulur, pada manuta marang Gusti Allah, nanging Sétan kudu mbok lawan, mesti dèkné bakal mblayu lunga. 8Pada nyedeka marang Gusti Allah lan Dèkné uga bakal nyedeki kowé. Kowé sing pada nglakoni ala, dilèrèni lakumu sing ala kuwi. Lan kowé sing atiné rana-réné, resikana lan nuruta Gusti Allah. 9Pada nlangsaa, nangisa lan pada sambata. Geguyumu dadia tangis lan kabungahanmu dadia kasusahan, awit kowé nglakoni dosa. 10Tyekaké rembuk para sedulur: pada sujuta nang ngarepé Gusti lan Dèkné bakal ngangkat kowé.
11Para sedulur, aja pada ngomongké ala bab liyané. Awit sapa nyalahké seduluré déwé kuwi sakjané nyalahké wèté Gusti Allah. Lan sapa sing nyalahké wèté Gusti Allah kuwi tibaké ora nglakoni wèté, malah arep ngungkuli wèté Gusti Allah lan dadi sing tukang ngrutu. 12Lah sing nggawé wèt kuwi sapa lan sing ngrutu manungsa kuwi sapa? Apa ora Gusti Allah déwé? Namung Dèkné sing bisa nylametké lan nyetrap manungsa. Rumangsamu kowé kuwi sapa kok wani nyalahké tunggal sedulur.
13Para sedulur, saiki aku arep nduwé omong marang para sedulur sing tukang dedagang. Kowé pada seneng ngomong: “Saiki apa sésuk awaké déwé arep budal nang kuta iki apa kuta kaé lan awaké déwé arep nang kana setaun suwéné. Awaké déwé arep ndagang lan nggawé bati sing okèh.” 14Lah kowé pada wani ngomong ngono kuwi apa kowé ngerti tenan apa sing bakal klakon sésuk? Apa kowé ora ngerti nèk uripmu kuwi namung kaya pedut kaé, saiki teka, mengko wis ilang. 15Kowé kudu ngomong ngéné: “Nèk Gusti nglilani lan awaké déwé ijik dikèki urip awaké déwé arep ngéné apa ngono.” 16Nanging saiki kowé malah pada sombong lan pamèr ngono. Kuwi klèru banget.
17Mulané para sedulur, nèk kowé ngerti apa sing bener nanging ora mbok lakoni, tibaké kowé dosa.
5 1Para sedulur, aku saiki kepéngin nduwé omong marang wong sugih sing meres liyané. Omongku ngéné: Kowé sing sugih, apiké kowé pada sambat lan tangisan waé, awit kowé bakal katekan kasangsaran gedé. 2Ing mripaté Gusti panganmu sing numpuk-numpuk kuwi bosok nganggur lan sandanganmu sing mbok simpen dipangan renget kabèh. 3Barang-barangmu sing emas lan selaka pada rusak kabèh; kuwi nggambarké nèk uripmu bakal rusak uga lan Gusti Allah bakal mbuwang kowé nang neraka, awit senajan dinané enggoné Gusti Allah bakal ngrutu manungsa wis tyedek, kowé pada mempeng terus nglumpukké banda. 4Dirungokké swarané wong-wong sing pada kerja panèn nang kebonmu kaé, nanging ora mbok bayar gajihané. Wong-wong pada tyeluk-tyeluk lan Gusti Allah sing kwasa déwé krungu sambaté wong-wong kuwi. 5Kowé pada ngepénakké uripmu ing donya kéné lan kowé pada nuruti apa senengmu, kaya ingon-ingon kaé dipakani bèn lemu arep dibelèh. 6Wong-wong sing ora salah mbok sèrèt nang kruton, mbok arani salah lan mbok patèni, senajan wong-wong kuwi ora nglawan blas marang kowé. [ 385 ]
7Para sedulur, kowé sing pada ngalami kangèlan, pada dikuwatké terus karo sabar karo ngentèni tekané Gusti. Wong tandur kaé mesti ya ngarep-arep bisa panèn gedé. Mulané dèkné ya sabar ngentèni tekané udan ing rendengan tyilik lan rendengan gedé. 8Semono uga kowé para sedulur, kowé kudu sabar ngentèni. Dikuwatké terus! Ora suwi menèh Gusti bakal teka.
9Mulané, nèk nyangga abot, aja terus pada nyalahké lan maido sakpada-pada, mengko Gusti Allah ndak nyalahké kowé. Awit kowé kudu ngerti nèk Gusti, sing ngrutu manungsa, wis ndang teka waé. 10Pada diéling para nabi sing pada nggawa pituturé Gusti Allah dèk mbiyèn. Senajan disiya-siya, nanging pada mantep terus nyangga kasangsarané karo sabar. Kuwi kudu mbok tiru. 11Beja tenan para nabi kuwi, awit pada kuwat nyangga terus karo sabar. Kowé mesti kélingan lelakoné Yob, senajan aboté kaya ngapa, dèkné sabar terus lan ora semplak pengandelé. Lan kowé uga ngerti kepriyé enggoné Gusti ngupahi dèkné entèk-entèkané, awit Gusti gedé kawelasané lan kabetyikané.
12Para sedulur, saiki aku kepéngin ngomongké barang liyané sing penting uga. Nèk kowé arep nggawé janji apa-apa, kowé ora usah sumpah. Aja sumpah nganggo seksi langit apa bumi, apa seksi apa waé. Nèk niyat “ya” kowé kudu ngomong “ya” nèk niyat “ora” ya ngomong “ora.” Nèk kowé sumpah, Gusti Allah bakal nyalahké kowé.
13Para sedulur, nèk nang tengahmu ènèng sedulur ngalami kasusahan, dèkné kudu ndonga. Lah sing ngalami kabungahan kudu singi-singi memuji Gusti. 14Nèk ènèng sedulur sing lara, penuntun-penuntuné pasamuan kudu dityeluk. Dadiné sedulur-sedulur kuwi bisa ndongakké sing lara lan ngusapi lenga ing jenengé Gusti. 15Pandongané para penuntun sing nganggo pengandel bakal nambani sing lara lan nèk dèkné nduwé salah, Gusti uga bakal ngapura. 16Mulané, sing lara kudu ngomongké salahé lan liya-liyané kudu ndongakké sing lara supaya bisa mari. Awit kowé kudu ngerti para sedulur, pandongané wong sing manut kekarepané Gusti kuwi gedé kwasané. 17Kowé mesti kélingan lelakoné nabi Elia. Dèkné ya namung wong urip kaya awaké déwé iki. Lah dèkné ndonga tenanan supaya ora udan lan wujuté ya terus ora udan telung taun setengah suwéné. 18Kadung dèkné ndonga menèh njaluk udan, wujuté ya terus udan terus lan tandurané bisa tukul menèh.
19-20Para sedulur, nèk nang tengahmu ènèng sakwijiné sedulur ninggal dalané Gusti terus ènèng sedulur liyané sing narik wong kuwi bisa manut menèh, ngertia iki para sedulur: sedulur sing narik wong dosa sangka dalan sing ala kuwi sakjané narik nyawané wongé sangka pati. Sedulur kuwi nulungi wong sing nggawé dosa kuwi, supaya Gusti Allah bisa ngapura dosa-dosané kabèh.
Para sedulur, tyukup seméné layang iki.
Yakobus