Sandhal Goreng

[ 30 ]Kertas Buron

Milati Mutoharoh

TI

“Menawa kowe arep dadi brandhal, dadiya gembonge bran- dhal. Arep dadi maling, ya dadi ketuwane maling, turya aja mung maling pitike tanggane! Arep dadiwong, yawong tenan, ajawong- wongan. Dadi bocah aja seneng sesumbar. Ya umpama kowe pan- cen isa, lha nek jebul kowera isa? Rak gur pong-pong bolong, ta, jenenge!” ngendikane pak guru serolan gawe ati wong kang kru- ngu dadi ndredhek.

Wektu iku kancaku bubar gawe masalah karo sekolah liya. Ngajak gelut, tur dadine dheweke dhewe malah sing babak bun- dhas. Kabeh padha ndhungkluk mandeng meja kepala sekolah ing ngarepe. Kabeh padha wedi arep njenggelekke sirah. Kabeh mung meneng lan ngrungokake ngendikane Pak Tadi, wali ke- lasku.

Lelakon mau uga tak alami, nanging pengalamanku iki ora merga aku gawemasalah karo sekolahan liya, nanging karo seko- lahanku dhewe.

wak

Senen. Dina iki dina sapisan kanggo semesteran. Kanca-kan- ca isih padha meneng, ora kaya biyasanesing mesthi gawe rame, Bokmenawa, ngendikane pak Tadi kala wingi ndadekake kanca- kanca sadhar. Bocah lanang lemu, ireng, rambute awut-awutan, sepatu distro sing wis luwuk tur penganggone alus, mlipis, tipake le nyletika isih ketara benget, lungguh ing kulon kelas karo maca buku.

ma 30) [ 31 ]

“Jo! Nggaya tenan kowe sinau! Bar ana bledhek, pa?” be- ngokku karo Wahyu.

“Ora ngono, Mbokdhe. Aku ya pengin munggah. Arepa se- neng gelut, ki rak ya paling ora duwe isin saumpama ra mung- gah,” balese Wahyu.

“Panasra bathukmu kuwi, Jo?” pitakonku karo ndemok ba- thuke.

“Asem tenan kok kowe, Mil! Lara apa aku?”

“Yaya, rasah muring. Mengkoraisa nggarap, Iho,” godhaku.

“Mengkoumpama aku ra isa, kandhani ya,” penjaluke Wah- yu.

“Weh aneh-aneh bocah iki.”

“Thet! Theeet! Theeeeet!,” bel tandha mlebu wis muni.

Pengawas mbuka ujian semesteran esukiki kanthi maca do- nga bareng-bareng. Banjursoal Matematika lan LJK-ne dibageka- ke. Lagi serius ngurek-urek bunderan jeneng ing LJK, ana sing ngogrek-ogrek kursiku seka mburi. Tak thinguk, walah si Wahyu Gendhut.

“Untung gurune killer ora ngawas kene, ya!”

“Heeem,” wangsulanku. “Apa ya penting? Kiraku ana apa,” batinku. “Grek, grek grek grek,” kursiku di ogrek-ogrek maneh. “Ana apa meneh, Ndhut?,” pitakonku jengkel.

“Soale, Lik! Cilik! Soale ki endi? Wo cah cilik,” bentake saya jengkel. Banjur tak wenehake soal sing numpuk ing mejaku karo Gedhut. Dak teruske meneh olehku ngurek-urek bunderan ing LJK. Aku banjur ndhengkruk nggarap soal nganti ora sadhar me- nawa guru killer-e mlebu sing jebul dadi pengawas neng ruangan- ku.

4


Hoooaaaah,” keju tenan rasane. Tak delok wangsulane, je- bul kurang separo meneh olehku nggarap.

“Heh!” wong wadon kang gincune abang mbranang lan dan- dananerada menorturmalah ketok medeni, penganggone nyetil,

ne 9] ee [ 32 ]

rambute kaya model taun 80-an, yaiku si guru killer nendhang sikilku alon. Rumangsaku sikilku ya ora trathakan tekan ngendi- ngendi.

“Wonten menapa, Bu,” pitakonku lirih.

“Sepatu anyar, ya.”

“Mboten, kok Bu,” wangsulanku.

“Sepatuku, kok.”

“Ooalaaaaaah,” batinku karo tak gawe kaya-kaya aku uga seneng menawa sepatune anyar.

“Halah mung sepatu timpal lethong, we,” batinku maneh.

Bu pengawas banjurmlaku mengarep. Aku ndhengkrukne- ruske nggarap. Kelas dadi anteng meneh,

“Uuuuuh,” garapanku wis rampung tenan saiki.

Tak delok jamku, “Wah, isih suwe.”

Aku mung meneng wae, nglengkruk karo uthak-uthik, Suwe- suweaku dadi jeleh. Penyakitku kumatmeneh. tanganku ngranggeh pulpen sing paling cedhak. Kertas ing ngarepku wis bar tak orek- orekan. Tulisan kang ora cetha wis tinulis cetha ing kertas kuwi.

Sepi ning dalan

Nandani owah gingsiring jaman

Lungane waras,

Ngelingake bakal ana kadadeyan

Kang kondang kaloka

Petenging swasana,

Agawe manungsa ra bisa mrantasi gawe

Amargalungamu,

Gawe sepining atiku

Tanra isa lumangkah maju

Kaya ngono unine orek-orekan ora cetha kang tak tulis. Ora let suwe, “Theeeeeeeet..........theeeeeeet,” bel kurang sepuluh menit wis diunekake. Kancaku padha gedabigan. Saya-saya mbu- riku, gidhuh. Ujug-ujug ana sing ngogrek-ogrek kursiku maneh saka mburi. Bocahe nggulu banyak. Wektu dak thinguk, bocahe malah kaget.

ma 30 mo [ 33 ]

“Mil! Koweki wis edan tenan, ta? Apa lagi kumat?”

“We lhoh, malah ngoneke. Ana apae?”

“Kuwi, sing mbok nggo orek-orek! Kuwi! Kuwi rak kertas soal!” omonge Wahyu karo rada mendelik-mendelike mripate.

“Njur ngapa?” takonku ora ngrewes.

“Lha mengko ki ditumpuk meneh, Lik! Cilik!” omonge me- neh karo ngeden.

“Wadhuh!” saurku kaget.

Aku dadi melu-melu gidhuh.

“Ndhut, njur piye iki?” takonku karo rada nyemimis.

“Gek njaluk ijol pengawase,” omonge Wahyu karo ngliling jawabanku.

“Bu, kula nyuwun kertas,” tembungku karo ngangkattangan tengen.

“Woalah, kowe, ki Nok! Ngapa lagi njaluk saiki?” ngendi- kanebu pengawas sing cantik, Jan mung dak bales karo sumeh.

Gage-gage gek ndang dak salin orek-orekanku mau ing ker- tasliya. Kojurku, orek-orekan sing neng soal ra isa dibusak meneh, merga nggo pulpen. Aku dadi saya gidhuh tinimbang mau. Aku thingak-thinguk goleh #ipe-r, tur ya tetepwae mripatku orawiruh tipe-1 neng cedhakku.

Wektune wis rampung. Saiki aku kudu numpuk soal sing bar dak garap. Aku dadi wedi arep numpuk soal Matematika merga kebak ana orek-orekanku mau. Mendhing isi orek-orekan itung-itungan. Lha iki tulisan ra jelas. Wahyu ngundurke kursine. Ngadeg, banjurmlaku mengarep. Bocahe wis pas ngadeg ing san- dingku.

“Titip,” penjalukku marang Wahyu.



wak

Aku dadi rada aras-arasen menawa mangkat njur bali mulih meneh. Ya kaya wektu remidial kaya esuk mangkene. Eman-eman bensine. Merga olehku adus kesuwen, asile ya olehku mangkat dadi kawanen. Saka omahku menyang sekolahan iku jarake uda- kara 15 km, dalane mudhunlan menggak-menggok merga omah-

m33 [ 34 ]

ku Gunung Kidul. Sasuweneneng dalan, sing dak rasakke mung angin sumilir lan pemandangan kutha Jogja kang endah menawa didelok saka ndhuwur kene. Merga dalane mudhun terus saka ngomah tekan Piyungan, lan lagi ngirit bensin, dadine motorku yo mung dak glenderke tekan rampunge dalan udhun-udhunan. Satekaneing sekolah, kanca-kanca wis padha kumpul ing ngarep kantor golek informasi remidi.

“Mil, kowe mau digoleki guru killer. Kowe bar gawe masalah papiyero gurune?” ujug-ujug kancaku takon.

“Hah? Gawe masalah? Kurang gaweyan, pa aku,” sauranku leleh luweh. Nanging ing sajroning ati aku ya rada wedi.

“Waduh, aja-aja gurune isa ngerti apa sing tak batin dhek semesteran wingi? Waduh, njur piye iki?,” batinku.

“Nok! Mreneo siki,” ujug-ujug guruku ngundang aku seka njero kantor. Sadurunge gurune metu, aku langsung mlayu.

“Ndhut, aja omong nek aku wis mangkat, ya!” pesenku karo Wahyu.

Aku mlayu tumuju WC mushola njur ndhelik ing jero WC sing pesing kaya ngene. Sawetara kuwi, ana sms mlebu.

“Mil, gurune arep neng WC! Ati-ati yo!” unine sms saka kan- ca-kanca.

“Modar,” batinku.

Neng jaba, ana swarawong wadon takon, “Bu, ngertos Milati?”

Banjur ana swara wadon sing nyauri, “Mboten, Bu. Lha pri- pun?”

Bar kuwi ora ana swara maneh. Ora let suwe swara wong wadon sing sepisanan mau takon maneh, “Pak, ngertos Milati?”

Banjuraku krungu swarane Pak Tadi, “Mboten. Lhawonten menapa?”

Aku gagemancik ember gedhe sing wis dak wadhahi banyu, njur dak tiliki liwat angin-angin lawang, “Wis, ra ana wong? Ayem, wektune metu,” batinku karo ngelus dhadha.

Akunjurmudhun, alon-alon dak bukak kunci lawang, alon- alon banget olehku mbukak lawang. Lawange tak bukak, dak jang-

me 34 [ 35 ]

kahake sikil tengenku, banjur aku metu. Tak jangkahke sikilku, ujug-ujug ana sing nggeret tas karo lengenku. Tak inguk, jebule guru killer, guru cantik, lan pak Tadi wis nunggu aku sajabaning WC. Aku kaget setengah mati. Age-age aku nyoba uwal saka pa- nyekele guruku mau lan kasil. Aku mlayu ngubengi sekolahan, banjur ndhelik ing mburi gudhang sing jarene kanca-kanca ang- ker. Aku tumuli sms Wahyu.

“Ndhut, gawanen kanca-kanca ing sawah sisihanegudhang!” unine smsku

“Kowe arep mlumpat pager?” balese

“Gek ndang wae. Rasah kakeyan takon!” balesku

Aku banjur ngenteni ing papan kang sepi kuwi.

“Krusek krusek!” dumadakan keprungu ana suara uwuh di- pidak. Aku wis gidhuh.

“Golek ancik-ancik, banjuraku arepmlumpati pageriki,” ba- tinku. Kringetku pating prentul wiwit metu saka raiku. Aku me- nek uwit, tekan sadhuwure beteng, dak tiliki ing sawah, gendhut wis ana. Aku mancik beteng, njur “Tlebuuug!” aku tiba.

“Ayo! Gek dijikuk motormu! Gek muliya timbang dadi oyak- oyakan,” sarane Dewi.

Alon-alon anggonku mlaku tumuju parkiran, Tak stater, ban- jur aku rada ngebut, pengen gek mulih. Tekan gerbang, aku ora isa metu.

“Matek,” batinku.

Gerbangeditutup. Ora ana cara liya, aku kudu mbukak ger- bang kuwi. Aku mudhun saka motor, mbukak gerbang. Nanging, durung rampung anggonku nyurung gerbang mau ujug-ujug tak- rungu ana sing ngelih motorku. Kanthi rada panik, aku njupuk sapu neng cedhak gerbang mau lan tak athungke neng gulune wong sing ngelih motorku. Jebul sing dak athungi iku Pak Tadi. Kaget lan wedi sanalika iku. Gage-gage sapu tak oncalke karo mundhuk-mundhuk.

“Nyuwun pangapunten, Pak! Saestu, nyuwun pangapunten. Kula ngaken sampun salah, Pak,” aturku marang Pak Tadi.


m35 [ 36 ]

“Wis ora papa. Saiki kowe melu aku. Rasah nglawan kaya mau, wangsulane Pak Tadi kari disabar-sabarake atine.

“Nggih, Pak.”

Banjur aku dijak mlebu neng kantor guru. Ing kantor guru wis ana kepala sekolah, Pembina OSIS, guru bahasa Indonesia sing ora liya bu kilfer sing cantik, Weruh kahanan mau, aku nyoba mbelot meneh arep lunga. Nanging, tangane Pak Tadi kenceng nyekeli lengenku.

Kaya-kaya Pak Tadi mangerteni apa kang ana ing atiku. Sa- janeaku wedi. Aja-aja aku disidhang. Aku mlebu, banjur kon ling- guh ing kursi sangarepe Pak Kepala Sekolah.

“Kowe mau wis ngapa wae, Nduk?” pitakone Pak Kepala Sekolah.

“Kula ndhelik ten kamar mandi, mlajar saking bapak lan ibu guru, mlumpat beteng kaliyan ngathungi Pak Tadi ngangge sapu, Pak,” saurku karo nggregeli.

“Ngerti ra ngapa kowe dak undang mrene?”

“Mboten, Pak.”

“Mulakna saiki kowe aja lunga dhisik. Arep tak kandani. Sapisan kowe cetha salah. Iya, ta!”

“Nggih, Pak.”

“Iki rak kowe sing nulis, to?” ngendikane Pak Kepala karo lembaran nduduhake soal matematika sing wis tak orek-orekwek- tu ujian semesteran.

“Owalah, gene ki yo mung kuwi. Asem tenan. Lha tur, apa tulisanku salah, ya? Apa wis gawe elek jenenge pak kepala utawa guru-guru,” batinku.

“Ing... inggih, Pak. Menapa wonten ingkang....,” urung ram- pung olehku omong.

“Ora, kowe ora salah bab iki. Gene koweisa nulis puisi. Aku mung arepngomong, lomba nulis puisi sesuk kuwi sing maju kowe kanggo makili sekolahan iki, ya. Iki wis dadi kesepakatane kepala sekolah lan guru-guru amarga saiki kabeh ngerti menawa puisi- mu kuwi pancen apik tur puitis temenan, mula aku njaluk kowe


me 36 [ 37 ]

temenan, ya anggonmu melu lomba nulis puisi!” mangkono ature kepala sekolah kanthi pengarep-arep lan pangalembana marang aku.

Wuadhuuuuh...... rasane, “mak plong” atiku. Isis tenan ra- sane hawane ing ruangan sing “panas” kuwi.

Raiku dadi sumringah. Wis ilang kabeh rasa kuwatir lan we- di yen dadi buronan guru sasekolahanku.

Tanpa diambali maneh aku tumuli mangsuli kanthi swara sora, “Nggih, Pak. Siaaaaaaap.”

“Mulakno suk meneh aja lunga sikik. Wong mung arep dita- koni malah mlumpat beteng barang, ta Nduk, kaya maling dioyak polisi,” ngendikane Pak Pembina OSIS kanthi esem sing rada nge- ce.

“Pancen benerngendikane Pak Tadi. Ora sah sesumbar. Aku, sing sasuwe iki dianggep biasa, meneng, ora bisa apa-apa, jebul malah kon makili sekolahan. Kok ya aku mau ndadak mlayu ngu- bengi sekolahan karo menek wit barang. Wah jan, alhamdulillah,” batinku karo aku nguya-nguyu dhewe.

me 37 e